Inwestowanie na emeryturę w Polsce

Wyobraź sobie swoją emeryturę. Czy będzie to czas spokojnego realizowania pasji, podróży i odpoczynku, czy raczej okres ciągłego liczenia wydatków i niepokoju o stan konta? Prognozy jasno wskazują, że państwowa emerytura z ZUS zapewni jedynie ok. 25-35% ostatnich zarobków. To pewien fundament, ale zbyt mały, by samodzielnie utrzymać stabilny standard życia.

Dlatego coraz większego znaczenia nabierają dodatkowe formy oszczędzania i inwestowania. Polski system daje nam do dyspozycji narzędzia III filaru: Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) oraz najnowsze rozwiązanie – Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE). Korzystając z nich, można nie tylko systematycznie odkładać środki, ale także liczyć na korzyści podatkowe, np. odliczenia w skali podatkowej czy preferencyjne zasady, jakie oferują zakłady ubezpieczeń i instytucje finansowe.

Warto pamiętać, że przeniesienie środków między produktami emerytalnymi, a także transfer środków do innej instytucji jest możliwy – i często opłacalny – zwłaszcza gdy chcemy zoptymalizować koszty lub dopasować ofertę do własnych potrzeb. Kluczowe jest jednak systematyczne odkładanie pieniędzy w każdym roku kalendarzowym, aby w przyszłości cieszyć się prywatną, znacznie solidniejszą emeryturą.

Zapraszam do przewodnika, który pomoże Ci wybrać najlepsze rozwiązanie dla siebie i zacząć budować finansowe bezpieczeństwo na jesień życia.

Inwestowanie a emerytura – dlaczego warto zacząć już dziś?

Kluczem do sukcesu w budowaniu kapitału na emeryturę jest systematyczność oraz długi horyzont czasowy. To właśnie efekt procentu składanego – zarabianie odsetek od już zarobionych odsetek – sprawia, że nawet niewielkie, regularne wpłaty mogą w przyszłości urosnąć do znaczących sum.

Nie trzeba więc czekać, aż zaczniemy zarabiać dużo – kluczowe jest wyrobienie nawyku i rozpoczęcie jak najwcześniej, choćby od 50 zł miesięcznie. To właśnie czas i regularność są największymi sprzymierzeńcami przyszłej emerytury, a nie sama wysokość początkowych wpłat.

Dla zobrazowania, jak kluczową rolę odgrywa CZAS, przedstawmy trzy warianty. W każdym z nich zakładamy stałą miesięczną wpłatę 300 zł i średnią roczną stopę zwrotu 5%.

• Wariant 1 – Późny start (20 lat oszczędzania) Inwestor, który zaczyna oszczędzać na 20 lat przed emeryturą, wpłacając 300 zł miesięcznie, zgromadzi kapitał w wysokości ok. 123 000 zł (z czego 72 000 zł to jego wpłaty).
• Wariant 2 – Wcześniejsza decyzja (30 lat oszczędzania) Rozpoczęcie oszczędzania o 10 lat wcześniej, czyli na 30 lat przed emeryturą, przynosi spektakularny efekt. Przy tych samych wpłatach kapitał urośnie do ponad 249 000 zł. To ponad dwukrotnie więcej za zaledwie 10 dodatkowych lat pracy kapitału!
• Wariant 3 – Siła bardzo długiego horyzontu (40 lat oszczędzania) Osoba, która zacznie odkładać 300 zł miesięcznie już na 40 lat przed emeryturą, zbuduje kapitał w wysokości niemal 458 000 zł. Wpłacając do systemu tylko dwa razy więcej niż w Wariancie 1, zgromadzi prawie CZTEROKROTNIE większą kwotę. To najlepszy dowód na to, że najważniejszą walutą w inwestowaniu jest czas.

Produkty emerytalne w Polsce: IKE, IKZE, PPK, OIPE – co wybrać?

Polacy mają do wyboru kilka programów emerytalnych w ramach III filaru. Dziś skupimy się przede wszystkim na IKE i IKZE, które od wielu lat są dostępne na polskim rynku finansowym, a w skrócie omówimy PPK i OIPE.

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE)

Czym jest IKE? IKE to nie jest konkretny produkt finansowy, lecz swoiste „opakowanie antypodatkowe” dla różnych form oszczędzania i inwestowania. Możesz w nim gromadzić pieniądze, korzystając z wielu instrumentów, takich jak:

• Lokaty bankowe
• Obligacje skarbowe 
• Fundusze inwestycyjne
• Rachunki maklerskie
• Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
• Dobrowolne Fundusze Emerytalne

Główna korzyść IKE – brak podatku Belki

Najważniejszą zaletą IKE jest całkowite zwolnienie z 19% podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki), jeśli spełnisz dwa warunki:

1. Utrzymasz środki na koncie IKE do osiągnięcia 60. roku życia (lub 55. roku życia, jeśli wcześniej nabędziesz uprawnienia emerytalne).
2. Dokonasz wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych.

Oznacza to, że wszystkie wypracowane zyski – czy to odsetki z lokat, czy zyski z inwestycji w akcje lub obligacje – w całości pozostają w Twojej kieszeni. Jeśli inwestujesz poza IKE, 19% tych zysków musiałbyś oddać fiskusowi. IKE pozwala również na zatrzymanie 100% dywidend z akcji bez podatku.

Elastyczność IKE – wcześniejsze wypłaty i dziedziczenie

IKE to stosunkowo elastyczny produkt emerytalny. Jeśli pojawi się potrzeba wcześniejszego skorzystania z oszczędności, możesz wypłacić część lub całość środków (tzw. zwrot). W takim przypadku zapłacisz jednak standardowy 19% podatek od zysków kapitałowych – tak jak w każdej innej inwestycji poza IKE. Dostępna jest również opcja wypłaty częściowej, która pozwala pobrać jedynie potrzebną kwotę. Od niej płacisz podatek, a pozostałe środki pozostają w IKE i nadal korzystają z preferencji podatkowych. Dzięki temu nie rezygnujesz całkowicie z korzyści, jakie daje ten produkt. Środki zgromadzone na IKE podlegają dziedziczeniu. Osoba uprawniona może je wypłacić albo przenieść na własne IKE lub PPE, bez konieczności płacenia podatku od dochodów kapitałowych ani podatku od spadków i darowizn. To istotna przewaga nad tradycyjnymi formami oszczędzania.

Limity wpłat na IKE

Wpłaty na IKE można realizować co roku, z zachowaniem ustawowego limitu. Wynosi on trzykrotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2025 roku limit ten to 26 019 zł. Nie trzeba jednak wykorzystywać całej kwoty – ważne jest, by wpłacić cokolwiek i w ten sposób rozpocząć okres 5 lat kalendarzowych wymaganych do skorzystania ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych. Nawet niewielkie, regularne wpłaty uruchamiają bieg tego terminu i pozwalają w przyszłości czerpać pełne korzyści podatkowe z IKE.

Ryzyko nacjonalizacji IKE

Obawy o to, że państwo może przejąć środki z IKE, są nieuzasadnione. Pieniądze wpłacone na IKE to środki prywatne, które zostały już opodatkowane i odciągnięto od nich składki na ZUS. Ryzyko nacjonalizacji IKE jest takie samo, jak w przypadku środków na rachunku bankowym, lokatach czy nieruchomościach.

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), podobnie jak IKE, to swego rodzaju „antypodatkowa nakładka” na produkty oszczędnościowe, służąca do budowania kapitału na przyszłą emeryturę. Lista instrumentów i instytucji oferujących IKZE jest zbliżona do IKE – mogą to być m.in. banki, TFI, domy maklerskie czy zakłady ubezpieczeń.

Główna korzyść IKZE – ulga podatkowa już teraz

Najważniejszą zaletą IKZE jest możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania w rocznym zeznaniu PIT. Dzięki temu co roku obniżasz wysokość płaconego podatku, a część wpłaconych środków możesz „odzyskać” już od pierwszego roku oszczędzania.

• Dla osób rozliczających się według skali podatkowej (12% i 32% PIT) ulga ma szczególne znaczenie.
• Najwięcej korzystają osoby w drugim progu podatkowym (32%), które odliczają aż 32% wpłaty, a przy wypłacie płacą jedynie 10% ryczałtowego podatku.

Warunki wypłaty i opodatkowanie IKZE

Aby skorzystać z preferencyjnego 10% podatku ryczałtowego przy wypłacie z IKZE, musisz spełnić dwa warunki:

1. Dokonać wypłaty po ukończeniu 65. roku życia.
2. Dokonywać wpłat na IKZE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych.

Jeżeli zdecydujesz się na wcześniejszą wypłatę (tzw. zwrot), musisz zlikwidować całe konto. Kwota zwrotu zostanie wówczas doliczona do Twojego dochodu w danym roku podatkowym, co może oznaczać wejście w wyższy próg i konieczność zapłaty większego podatku (np. 32%). W praktyce oznacza to oddanie korzyści podatkowych uzyskanych w poprzednich latach. Dlatego IKZE jest mniej elastyczne niż IKE w zakresie wcześniejszych wypłat.

Podobnie jak w przypadku IKE, środki zgromadzone na IKZE podlegają dziedziczeniu. Spadkobiercy mogą je wypłacić lub przenieść na własne konto emerytalne.

Limity wpłat na IKZE

• Standardowy limit – 1,2-krotność prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
  • W 2025 roku to 10 407,60 zł.
• Dla osób prowadzących działalność gospodarczą – 1,8-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
  • W 2025 roku limit wynosi 15 611,40 zł.

IKE czy IKZE – co wybrać?

Nie trzeba wybierać wyłącznie jednego produktu – możesz oszczędzać równolegle na IKE i IKZE.

• IKE – uniwersalne rozwiązanie dla każdego, niezależnie od wysokości dochodów. Zapewnia większą elastyczność w zarządzaniu środkami i zwolnienie z podatku Belki przy spełnieniu warunków.
• IKZE – szczególnie korzystne dla osób z wyższymi dochodami, rozliczających się wg skali podatkowej (zwłaszcza 32%). Pozwala na coroczne odliczenie wpłat i realną ulgę podatkową, choć wymaga większej dyscypliny ze względu na mniejszą elastyczność przy wcześniejszych wypłatach.

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

PPK to system oszczędzania tworzony we współpracy z pracodawcą. Do programu pracownicy są zapisywani automatycznie, choć mogą z niego zrezygnować.

Najważniejsze korzyści PPK

• wpłaty od pracodawcy – minimum 1,5% wynagrodzenia brutto,
• dopłaty od państwa – jednorazowa wpłata powitalna w wysokości 250 zł oraz 240 zł rocznie,
• inwestowanie w fundusze zdefiniowanej daty – dopasowane do wieku uczestnika, dzięki czemu strategia inwestycyjna staje się bardziej bezpieczna wraz ze zbliżaniem się do emerytury.

Środki gromadzone w PPK są prywatne i dziedziczone, co odróżnia je od wcześniejszych rozwiązań emerytalnych (np. OFE).

Choć początkowo program budził sceptycyzm – głównie w związku z doświadczeniami dotyczącymi stopniowej nacjonalizacji środków w OFE – to z czasem zyskał większe zaufanie. Udział w PPK systematycznie rośnie: w pierwszych latach nie przekraczał 40%, natomiast w 2025 roku wynosi już ponad 50%. Można więc uznać, że program odniósł umiarkowany, ale realny sukces.

Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE)

OIPE to nowy, dobrowolny i standaryzowany produkt emerytalny wprowadzony na poziomie Unii Europejskiej, którego celem jest zapewnienie dodatkowego dochodu na starość. W Polsce ustawa o OIPE weszła w życie we wrześniu 2023 roku, a pierwszym dostawcą został Finax.

Podobnie jak IKE, OIPE oferuje zwolnienie z podatku Belki od zysków kapitałowych, pod warunkiem utrzymania środków do ukończenia 60. roku życia i spełnienia pozostałych wymogów ustawowych.

Cechy charakterystyczne OIPE

• mobilność – zgromadzone oszczędności „podążają” za Tobą w przypadku zmiany kraju zamieszkania w UE,
• niezależny limit wpłat – w 2025 roku wynosi 26 019 zł i nie pomniejsza limitów IKE czy IKZE,
• fundusze cyklu życia – inwestycje dostosowujące poziom ryzyka do wieku uczestnika,
• niski poziom kosztów – opłaty limitowane do 1% rocznie.

 

Porównanie produktów emerytalnych: IKE, IKZE, PPK i OIPE

 

Cecha	IKE	IKZE	PPK	OIPE
Opis	Oszczędzanie na emeryturę (lub inny cel) z zyskiem zwolnionym z podatku Belki.	Oszczędzanie na emeryturę z coroczną ulgą podatkową (odliczenie od PIT).	System oszczędzania dla zatrudnionych, współfinansowany przez pracownika, pracodawcę i państwo.	Europejski, przenośny w UE produkt emerytalny.
Charakter	Dobrowolne, środki prywatne.	Dobrowolne, środki prywatne.	Automatyczny zapis dla zatrudnionych (można zrezygnować).	Dobrowolne, środki prywatne.
Dla kogo	Osoby fizyczne od 16. roku życia. Można mieć tylko jedno IKE.	Osoby fizyczne od 16. roku życia. Można mieć tylko jedno IKZE.	Zatrudnieni na umowach ze składkami ZUS. Automatyczny zapis do 55 r.ż.	Mieszkańcy UE, głównie w wieku 18-55 lat.
Limit wpłat (2025)	26 019 zł	10 407,60 zł (etat) / 15 611,40 zł (samozatrudnieni)	Brak limitu kwotowego, wpłaty to % wynagrodzenia.	26 019 zł (niezależny od IKE)
Korzyści w trakcie	Zwolnienie z podatku Belki od reinwestowanych zysków.	Odliczenie wpłat od podstawy opodatkowania w PIT.	Dopłaty od pracodawcy i państwa.	W Polsce brak bieżących ulg podatkowych.
Korzyści przy wypłacie	Całkowite zwolnienie z podatku Belki (19%).	Zwolnienie  z podatku Belki.	Zwolnienie z podatku Belki.	Całkowite zwolnienie z podatku Belki (19%).
Wiek wypłaty	60 lat (lub 55 z uprawnieniami emerytalnymi)	65 lat	60 lat	60 lat (lub 55 z uprawnieniami emerytalnymi)
Warunki ulg	Wpłaty w co najmniej 5 dowolnych latach.	Wpłaty w co najmniej 5 dowolnych latach.	Wypłata po 60. roku życia zgodnie z zasadami.	Wpłaty w co najmniej 5 dowolnych latach.
Dziedziczenie	Tak, bez podatku od zysków i spadków.	Tak, spadkobierca płaci 10% ryczałtu (lub transfer na własne IKZE).	Tak, środki prywatne, dziedziczone.	Tak, środki dziedziczone.
Elastyczność wypłat	Możliwy zwrot całkowity lub częściowy (z podatkiem Belki).	Możliwy tylko zwrot całkowity (opodatkowany wg skali PIT).	Po 60 r.ż.: 25% jednorazowo, 75% w min. 120 ratach (bez podatku) lub w całości (płacąc podatek Belki)	Jednorazowo lub w ratach.
Instytucje	Banki, TFI, domy maklerskie, ubezpieczyciele.	Banki, TFI, domy maklerskie, ubezpieczyciele.	Instytucje finansowe wybrane przez pracodawcę.	W Polsce FINAX.
Możliwości inwestycyjne	Szeroki wybór: lokaty, obligacje, fundusze, akcje, ETF-y.	Szeroki wybór: lokaty, obligacje, fundusze, akcje, ETF-y.	Fundusze zdefiniowanej daty (dopasowane do wieku).	Głównie fundusze cyklu życia (ryzyko maleje z wiekiem).
Mobilność	Transfer między instytucjami w Polsce.	Transfer między instytucjami w Polsce.	Transfer między rachunkami PPK.	Transfer między krajami UE.

Tabela: Porównanie produktów emerytalnych: IKE, IKZE, PPK i OIPE

 

Ciekawostka 

Czy wiesz, że pierwszy na świecie państwowy system emerytalny wprowadził w 1889 roku w Niemczech kanclerz Otto von Bismarck, znany jako „Żelazny Kanclerz”? Co najciekawsze, wiek emerytalny ustalono wówczas na 70 lat, podczas gdy średnia długość życia wynosiła zaledwie około 45 lat! Oznaczało to, że system był zaprojektowany tak, aby świadczenia wypłacać nielicznym, co stanowi fascynujący kontrast do dzisiejszych wyzwań demograficznych, z którymi borykają się systemy emerytalne na całym świecie.

Inwestowanie a zabezpieczenie finansowe na emeryturze – podsumowanie

Niezależnie od tego, czy jesteś młodym pracownikiem, przedsiębiorcą, czy zbliżasz się do wieku emerytalnego, warto samodzielnie zadbać o przyszłość finansową. Skorzystanie z IKE, IKZE, PPK czy OIPE to rozsądny sposób na zwiększenie przyszłych świadczeń i zapewnienie sobie stabilnej, spokojnej starości. Nawet niewielkie, ale regularne wpłaty mogą dzięki sile procentu składanego przełożyć się na znaczący kapitał. Im wcześniej zaczniesz, tym większe korzyści osiągniesz.

Nie obawiaj się braku wiedzy – w Internecie znajdziesz wiele wartościowych materiałów edukacyjnych, a wsparcia mogą udzielić również licencjonowani doradcy finansowi, którzy pomogą dopasować strategię i wyjaśnią szczegóły poszczególnych produktów.

Sprawdź jak oszczędzać pieniądze i pamiętaj: Twoja przyszła emerytura w dużej mierze zależy od Ciebie i decyzji, które podejmiesz już dziś.

Dowiedz się też więcej o psychologii inwestowania, bo Twoje decyzje finansowe w dużej mierze zależą nie tylko od liczb, ale i od sposobu myślenia.